Czym jest slasher?
Slasher to gatunek horroru, którego głównym założeniem jest zmniejszająca się liczba bohaterów, którzy zabijani są najczęściej przez mniej lub bardziej tajemniczego mordercę. Gatunek ten cieszył się największą popularnością, w latach 80 XX wieku w Stanach Zjednoczonych, wraz z seriami filmów takimi jak “Haloowen” “Piątek Trzynastego”, czy “Koszmar z Ulicy Wiązów”. Slasher miał charakter dużo bardziej rozrywkowy niż klasyczne horrory, sceny śmierci kręcone były w sposób jak najbardziej efektowny, aż do momentu, w którym niektórzy przedstawiciele gatunku stali się bardziej czarnymi komediami, niż horrorami, m.in. serie “Chucky” lub “Karzeł”. Dodatkowo głównymi bohaterami byli prawie zawsze nastolatki, przez co gatunek ten cieszył się największą popularnością właśnie w tej grupie wiekowej.
Haloween, czyli horror na przedmieściach
Nie bez powodu lata 80 były okresem, w którym slasher cieszył się największą popularnością. Jako protoplaste gatunku uważa się nakręcony w 1978 roku “Haloween” Johna Carpentera. Slasher ten przedstawia historie młodej kobiety Laurie Strode, której przyjaciele są powoli mordowani przez tajemniczego mordercę w masce. Sam morderca nie ma w tej części imienia, dopiero później nazwany jest Michael Myers i określany nie jako człowiek, ale nieunikniona siła czystego zła.
Michael Myers, określany w filmie jako czysta siła zła
Akcja dzieje się w małym, pięknym i spokojnym miasteczku, jak wyjętym z amerykańskiej pocztówki. Mamy więc historię grupy białych nastolatków, żyjących wymarzone życie na bogatych przedmieściach, których spotyka siła nieuniknionego zła. Obraz oczywiście nie jest przypadkowy. Lata 70 i 80 w USA mogą kojarzyć nam się wyjątkowo ciepło. Genialna muzyka artystów takich jak Michael Jackson, czy The Rolling Stones, filmy m.in. “Ojciec Chrzestny”, “Gwiezdne Wojny” i rozkwitający kapitalizm. To właśnie w tych latach, zwłaszcza za rządów Ronalda Reagana milionowe koncerny jak Coca Cola stawały się miliardowe. Stany Zjednoczone były największą światową potęgą, której zostało tylko konkurowanie z największym państwem świata.
Wszystko wydawało się idealne, niestety pod całym brokatem schowana była zgnilizna. Kobiety utożsamiane były z kurami domowymi, bicie ich przez mężczyzn było na porządku dziennym. Bogaci biali obywatele zamieszkiwali wyśnione przedmieścia, kiedy ciemnoskóre, biedne centra były przepełnione. Wszelkie te problemy były jednak ignorowane i ukrywane, nikt nie chciał słyszeć, że jego idealne życie nie jest takie idealne. Zarówno dorośli, jak i nastolatkowie woleli bawić się nieświadomi rzeczywistości. Rzeczywistość jednak przyszła, w filmie jej manifestacją staje się Myers, sprowadzający koszmar na wyśnione dzielnice Haddonfield.
Protest grupy hippisów przeciwko wojnie w Wietnamie
Ciekawa w kontekście analogizowania strachu filmowego na realny są zasady, jakich trzymał się slasher. Jedną z nich mówiła, iż każdy nastolatek uprawiający seks musi zginąć a bohaterka, która przeżywa do końca i pokonuje zło jest najczęściej dziewicą. To również ma swoje odzwierciedlenie w rzeczywistym strachu. Lata 60 i początek 70 były okresem największej popularności ruchów hippisowskich. Nie muszę tłumaczyć jak wyglądał temat wolnego seksu i odpowiedzialności za swoje ciało wśród hippisów. Przyniosło to kilka mniej lub bardziej tragicznych skutków. Jednym z nich jest epidemia wirusa HIV, który sterroryzował USA głównie w latach 80-tych. Wolny seks przestał być czymś pozytywnym, a premiowane zaczęły być czystość, odpowiedzialność i cnota.
Inną zasadą ważną charakteryzującą slasher jest postać “final girl”, najczęściej jedynej bohaterki, która ostaje się do końca filmu. Oprócz czystości jej inna cecha charakterystyczna jest dość oczywista – jest to kobieta. Płeć, która w tych czasach była uważana za gorszą staje na piedestał, w gatunku kierowanym głównie do nastolatków. W ten sposób reżyserzy wykorzystywali obraz społeczeństwa, jaki widzieli i przetwarzali go, wpisując we własne postrzeganie i chęć zmian.
Laurie Strode, final girl Haloween bierze sprawy w swoje ręce
Freddy Krueger i błędy rodziców
Inny slasher, który uważany jest za najważniejszy i najpopularniejszy to “Koszmar z ulicy Wiązów” reż. Wesa Cravena z 1984 roku. Tym razem morderca nie porusza się po wyśnionych przedmieściach, ale dosłownie po snach. Każdy z wyselekcjonowanej grupy bohaterów, który zasypia zostaje w końcu odwiedzony przez Freddyego Kruegera i umiera. “Wyselekcjonowani” nie jest tu przypadkowym słowem. Nastolatki, które są celem mordercy to dzieci ludzi, którzy lata wcześniej spalili dom Kruegera doprowadzając do jego śmierci. Główni bohaterowie muszą więc płacić za grzechy swoich rodziców, grzechy które przecież to pokolenie popełniło wiele, nie tylko w świecie filmu. Wojna w Wietnamie, nieodpowiedzialne życie jako hippisi, wszech obecne narkotyki, rasizm, ksenofobia i wiele innych.
centrum przeciętnego amerykańskiego miasta w latach 70 tych
Wracając jednak do filmu, co dzieje się, kiedy bezbronni nastolatkowie zwracają się o pomoc do dorosłych? Reakcje są jednoznacznie negatywne, od bezsilności do zupełnego zignorowania problemu. Dorośli w filmie albo mają swoje problemy, albo udają, że ich nie mają. Na każdą próbę podkreślenia, że dzieje się źle w życiu ich dzieci odpowiadają ignorancją, nie chcąc wybrzmieć myśli, że amerykański sen pod pierzyną iluzji jest tak naprawdę koszmarem. Ostatecznie Freddy zostaje pokonany bez pomocy dorosłych, final girl Nancy zupełnie sama radzi sobie ze złem, dzięki sprytowi i inteligencji. Zostawiona sama w brutalnym świecie uczy się jak się w nim poruszać, a tym samym zmyć grzechy poprzedniego pokolenia.
Główna bohaterka i final girl filmu i Freddy Krueger, jego główny antagonista
Slasher nie jest tylko rozrywkowym horrorem, strach przed psychopatycznymi mordercami miał swoje podłoże w rzeczywistości, na pozór tylko pięknych lat 80 tych
Gdzie obejrzeć:
Haloween
Koszmar z ulicy Wiązów
Inne warte uwagi slashery:
Teksańska masakra piłą mechaniczną
Laleczka Chucky
Karzeł
Piątek trzynastego